Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest chorobą uciążliwą i przewlekłą, o nawrotowym przebiegu, charakteryzującą się stanem zapalnym i niemożliwym do opanowania świądem. Dodatkowo skóra atopowa jest sucha, skłonna do podrażnień i ma nieszczelną barierę białkowo-lipidową, która ma za zadanie chronić przed wyparowaniem wody, wnikaniem alergenów i substancji drażniących w głębsze warstwy skóry. O jej objawach i właściwej pielęgnacji wypowiada się ekspert marki Bioderma, dr n. med. Joanna Czuwara, specjalista dermatolog Kliniki Dermatologii CSK MSWiA w Warszawie.
Na atopowe zapalenie skóry chorują zarówno dorośli, jak i dzieci, u których pierwsze objawy mogą wystąpić już przed 6 miesiącem życia. Trzeba jednak pamiętać, iż nawet jeśli objawy ustąpią, skóra u osoby z atopią już zawsze będzie sucha i nadwrażliwa, i wymagająca pielęgnacji do końca życia.
PRZYCZYNY I OBJAWY AZS
Przyczyną AZS mogą być zarówno czynniki genetyczne jak i środowiskowe. Rozwój choroby uwarunkowany jest atopią, czyli reakcją immunologiczna polegająca na nieprawidłowym, nadmiernym wytwarzaniu przeciwciał IgE w odpowiedzi na kontakt z alergenem, który występuje w środowisku. Atopia jest cechą dziedziczną – jeśli występuje u obojga rodziców, dzieci obarczone są 70% ryzykiem jej wystąpienia. Innym czynnikiem mającym wpływ na powstanie AZS jest nieprawidłowa odnowa warstwy lipidowej naskórka (zbyt mało ceramidów) oraz nadmierna utrata wody. Poza tym sugeruje się wpływ takich czynników jak: zanieczyszczenie powietrza, wody, żywności, infekcje wirusowe i bakteryjne, substancje chemiczne powszechnego użytku oraz stres.
Objawy AZS pojawiają się zwykle ok. 6 miesiąca życia i odznaczają się występowaniem zmian o wysiękowym charakterze t.j. pęcherzyków i grudek na rumieniowym podłożu. Zajęte są głównie policzki, grzbiety rąk i przednie powierzchnie kończyn dolnych, symetrycznie. Zdarza się, że choroba ustępuje przed ukończeniem 5 roku zycia. Jeżeli nie ustąpi, zmiany skórne utrwalają się, a skóra przybiera lekko brązowy kolor, który jest wynikiem ciągłego drapania, przewlekłego stanu zapalnego i pogrubienia naskórka.
PIELĘGNACJA I LECZENIE
Podstawą terapii skóry z AZS są emolienty, następnie preparaty steroidowe i inhibitory kalcyneuryny, a w terapii ogólnej leki przeciwhistaminowe, niespecyficznie działające leki immunosupresyjne, stosowane w silnych zaostrzeniach, a także fototerapia.
Warunkiem sukcesu terapeutycznego jest odpowiednia pielęgnacja skóry. W preparatach pielęgnacyjnych warto dostarczać naturalne hydrolipidy naskórka, które regulują procesy zapalne tj. kwas linolowy, linolenowy i ceramidy. Skórę powinno się smarować minimum dwa razy dziennie. Transfer aktywnych składników wgłąb skóry jest łatwiejszy z kremów i maści, niż z płynów i lotionów. Wspomagająco można także wykorzystać preparaty dermokosmetyczne zawierające czynniki przeciwzapalne (panthenol), przeciwświądowe (zanthalene, laureth 6,5), regenerujące (niacynamid), przeciwbakteryjne (chlorek benzalkonowy, triclosan, cynk), łagodzące (aloes, alantoina) i wspomagające obronę immunologiczną skóry (carboxy-methyl-glucan). Należy pamiętać też o nienaruszaniu fizjologicznego pH skóry, które wynosi ok. 5.5 i działa ochronnie wobec infekcji bakteryjnych i grzybiczych. Dlatego warte polecenia są tzw. mydła bez mydła – syndety o odczynie zbliżonym do pH skóry a nie alkalicznym.
FAKTY AZS
1) Skóra swędząca i sucha
Wyprysk atopowy objawia się w postaci suchej i swędzącej skóry, która okresowo zaognia się i ulega zaczerwienieniu, łuszczeniu i wzmożonemu świądowi. Zazwyczaj wyprysk jest suchy, lecz jeśli będzie nadmiernie drapany, może wdać się infekcja, która sprawia, iż skóra zaczyna się sączyć.
2) Brak substancji tłuszczowych
Wyprysk atopowy wynika z tego, że skórze brakuje naturalnych substancji tłuszczowych (ceramidów, niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, hydrolipidów) i nawilżających, które uszczelniają przestrzenie między komórkami naskórka tworząc barierę ochronną. Bez tych składowych skóra staje się “nieszczelna”, traci wodę i umożliwia wtargnięcie substancjom uczulającym i drażniącym.
3) Zwiększone ryzyko infekcji bakteryjnych, wirusowych i grzybiczych
Osoby z AZS mają większą skłonność do nadkażeń bakteryjnych, zwłaszcza gronkowcem złocistym; chorób wirusowych takich jak brodawki zwykłe czy płaskie wywołane wirusem brodawczaka ludzkiego, mięczak zakaźny czy infekcji grzybami lipofilnymi. Wynika to z defektu immunologicznego w przebiegu tej choroby, przewlekłego drapania, drażnienia i nieprawidłowego złuszczania skóry.
4) Co zaostrza AZS?
kosmetyki, mydła, detergenty i środki chemiczne, konserwanty zawarte w żywności, niektóre pokarmy (orzeszki ziemne, cytrusy, mleko krowie, białko jaja kurzego, ryby, czekolada, ostre przyprawy), wełna i syntetyczne tkaniny, barwniki odzieżowe, dym papierosowy, kurz, roztocze kurzu domowego, pyłki traw, chwastów i drzew, pokarm dla rybek akwariowych, sierść zwierząt, pierze, stres, uwarunkowania klimatyczne tj. wysoka temperatura, suche powietrze, różnice temperatur, wiatr, zanieczyszczenie środowiska, twarda woda kanalizacji miejskiej
MITY AZS
Z sondaży przeprowadzonych w Europie wynika, że prawie połowa pacjentów z AZS lub ich rodziców sięga po alternatywne metody lecznicze. Wśród nich wymienia się: akupunkturę, homeopatię, dietę, probiotyki, suplementację niezbędnych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, auto-hemo (domięśniowe iniekcje autologicznej krwi), bioprądy, aromaterapię, masaż, hypnoterapię czy ziołolecznictwo. W chwili obecnej poza rosnącą popularnością tych metod, nie ma przekonywujących danych o ich skuteczności w leczeniu lub zapobieganiu AZS. Należy je traktować jako leczenie eksperymentalne wspomagające pielęgnację i leczenie farmakologiczne.
