Historia pokazów mody – pierwszy pokaz mody, haute couture i globalne tygodnie mody

O modzie można mówić naprawdę dużo i wiele. Już sama historia pokazów mody dostarcza nam ogromnej wiedzy, bo jest to wyjątkowe zjawisko, którego nie ma w żadnej innej branży. Przez dziesięciolecia modowe spektakle opowiadały historie o epokach, ambicjach projektantów i zmianach społecznych. Ubrania były nośnikiem tych wartości. Kiedy odbył się pierwszy pokaz mody? Jak wyglądały dawniej? Co się zmieniło? 

W tym artykule: 

• przedstawiamy historię pokazów mody;
• przebrniemy przez dziesięciolecia w branży fashion;
• wskazujemy różnice między dawnymi a współczesnymi pokazami;
• omawiamy ikoniczne pokazy mody;
• dotykamy tematu kultu modelek i projektantów;
• przyglądamy się współczesnej formie pokazów mody.

Czym są pokazy mody i jaki jest ich cel?

Najprościej mówiąc pokazy mody to wydarzenia, podczas których projektanci prezentują swoje kolekcje przed publicznością, mediami i kupcami. Na pierwszy rzut oka są widowiskiem estetycznym, ale ich rola jest znacznie szersza – łączą funkcję artystycznej ekspresji z czysto komercyjnym celem. 

Pokazy mody są jednymi najważniejszych wydarzeń w branży, ponieważ kreują trendy, budują wizerunek marki i wpływają na to, co za kilka miesięcy trafi na ulicę.

Każda osoba, która świadomie interesuje się modą, ogląda pokazy.

Historia pokazów mody pokazuje, jak ten format ewoluował: od zamkniętych, arystokratycznych salonów, gdzie liczyła się intymność kontaktu z klientką, po dzisiejsze spektakle transmitowane globalnie. Cel jednak pozostał niezmienny – uwodzić, inspirować i sprzedawać wizję projektanta.

To musisz wiedzieć: Prêt-à-porter – co to jest? Historia i znaczenie w modzie, która się zdemokratyzowała 

fot. IG @xtabayvintage

Kiedy odbył się pierwszy pokaz mody i kto go wystawił?

Za ojca pierwszego pokazu mody uważa się Charlesa Fredericka Wortha, angielskiego projektanta działającego w Paryżu w drugiej połowie XIX wieku. To on, zamiast ubierać manekiny w swoje kreacje, zaprosił do współpracy żywe modelki, które prezentowały suknie klientkom w jego atelier. 

Posunięcie to stało się praktycznie przełomowe, bo po raz pierwszy ubranie zostało potraktowane jak dzieło sztuki, wymagające odpowiedniej oprawy i kontekstu. Około lat 60. XIX wieku Worth organizował takie prywatne pokazy dla swoich stałych klientek, głównie arystokratek i dam dworu cesarzowej Eugenii. Wydarzenia te stały się inspiracją dla późniejszych domów mody, które stopniowo zaczęły wykorzystywać podobny format, aż w XX wieku przekształcił się on w instytucję pokazów, jakie znamy dziś.

fot. IG @radiantlydead

Elitarność pokazów mody w Paryżu – hołd haute couture 

Paryż od samego początku stał się epicentrum mody i przez dekady nie oddawał tej pozycji nikomu. Pokazy haute couture odbywały się w zamkniętych salonach luksusowych domów mody takich jak Chanel, Dior czy Balenciaga. Atmosfera tych wydarzeń przypominała rytuał wtajemniczenia – uczestniczyły w nich głównie arystokratki, żony przemysłowców czy wybrane gwiazdy kina. Wówczas moda była tylko dla wybranych: bogatych, uprzywilejowanych. 

Każdy pokaz był hołdem dla rzemiosła: perfekcyjnego kroju, ręcznie wyszywanych haftów i tkanin sprowadzanych z najdalszych zakątków świata. 

W paryskich salonach rodziło się pojęcie ekskluzywności, które budowało prestiż branży. Właśnie wtedy haute couture stało się nie tylko ubraniem, ale symbolem statusu i niedoścignionego luksusu.

fot. IG @xtabayvintage

Nowy Jork i demokratyzacja pokazów – jak amerykanie wpłynęli na branżę?

Podczas gdy Paryż pielęgnował aurę elitarności, Nowy Jork wprowadził do pokazów mody zupełnie nową energię. W latach 40. XX wieku, gdy Europa zmagała się ze skutkami wojny, Amerykanie zaczęli organizować własne prezentacje, które miały bardziej pragmatyczny i demokratyczny charakter. 

Pokazy odbywały się w hotelach, a zapraszano na nie przede wszystkim dziennikarzy i kupców. Nowojorskie podejście zmieniło rolę pokazów, przekształcając je z ekskluzywnych rytuałów w, nazwijmy to, platformą marketingową, otwierającą dostęp do szerszej publiczności. 

W USA narodził się model show, czyli mody bliskiej codziennemu życiu, zupełnie odchodząc od luksusowej, marzycielskiej bańki typowej dla Paryża. Dzięki temu projektanci amerykańscy, tacy jak Claire McCardell czy Halston, wprowadzili modę do codzienności milionów kobiet.

fot. IG @xtabayvintage

Jak i kiedy powstały pierwsze tygodnie mody? Globalizacja branży fashion

Prawdziwym przełomem było stworzenie tygodni mody, które zaczęły kształtować globalny kalendarz fashion. Pierwszy z nich odbył się w Nowym Jorku w 1943 roku pod nazwą „Press Week” – wydarzenie miało na celu promowanie amerykańskich projektantów w czasie, gdy Paryż był niedostępny z powodu wojny. 

Format szybko się przyjął, a po wojnie Paryż, Mediolan i Londyn również wprowadziły swoje tygodnie mody. Dzięki temu powstała globalna sieć wydarzeń, które do dziś wyznaczają rytm całej branży. 

Każdy z tygodni zyskał swoją specyfikę – Paryż pozostał domem haute couture, Mediolan skupił się na luksusie prêt-à-porter, Londyn promował awangardę, a Nowy Jork praktyczność i biznes.

fot. Launchmetrics, Balenciaga

Nowa era mody – narodzenie kultu modelek i wielkich nazwisk branży 

Lata 80. XX wieku przybliżyły nas do formy pokazów, jaką znamy dziś. W tej dekadzie modowe prezentacje zaczęły ewoluować w spektakle, które kreowały gwiazdy nie tylko wśród projektantów, ale i samych modelek. Narodziła się era supermodelek – Naomi Campbell, Linda Evangelista, Christy Turlington czy Cindy Crawford były równie rozpoznawalne jak aktorki Hollywood. 

Same pokazy zupełnie zmieniły swoje oblicze, bo zaczęto kreować swojego rodzaju spektakle, w których muzyka, choreografia i scenografia miały tworzyć oprawę na poziomie koncertu gwiazd. 

W tym samym czasie projektanci, wśród nich Gianni Versace, Jean-Paul Gaultier, czy Thierry Mugler, uczynili z pokazów widowiska, które budziły emocje daleko wykraczające poza modę. W tej erze pokaz stawał się wydarzeniem medialnym, transmitowanym w telewizji i omawianym w prasie na całym świecie.

fot. IG @femme_byfreyalillie

Pokazy mody, które przeszły do historii – szokowały i zachwycały 

Na kartach historii mody zapisało się wiele pokazów, które przeszły do legendy. Alexander McQueen w latach 90. i na początku XXI wieku szokował inscenizacjami, które bardziej przypominały performance art niż klasyczne defilady. W 1999 roku świat mody oniemiał, gdy podczas pokazu na sezon wiosna-lato 1999 projektant, w ramach performance’u „No. 13 Finale” kazał modelce Shalom Harlow stanąć na obrotowej platformie i pozwolił, by dwie mechaniczne maszyny przemysłowe opryskały jej białą suknię farbą – ten moment na zawsze wszedł do kanonu kultury. 

W 2001 roku w kolekcji „Voss” McQueen umieścił wybieg w szklanym pudełku, a finałem było rozbicie tafli i pojawienie się nagiej modelki w masce gazowej otoczonej ćmami. Spektakl na granicy mody i teatru.

Thierry Mugler natomiast w latach 80. i 90. tworzył futurystyczne wizje, w których kobieta przypominała istotę z innej planety. Jego pokaz z 1995 roku, z okazji 20-lecia marki, odbył się w paryskim Cirque d’Hiver i zgromadził tysiące osób. Na wybiegu pojawiły się gwiazdy muzyki, w tym Diana Ross, a modelki prezentowały kreacje inspirowane kosmosem i komiksami – widowisko, które do dziś uznawane jest za jedno z najbardziej spektakularnych w historii mody.

Do historii przeszedł także pokaz Versace w 1991 roku, kiedy na wybiegu razem maszerowały supermodelki – Naomi Campbell, Cindy Crawford, Linda Evangelista i Christy Turlington – przy dźwiękach „Freedom” George’a Michaela. 

W 1994 roku Gianni Versace zaprezentował natomiast słynną kolekcję z motywami pop-artu, która połączyła luksus z kulturą masową i nadała nowy ton latom 90. Każdy z tych momentów pokazywał, że moda potrafi nie tylko ubierać, ale i opowiadać historie, często prowokujące, kontrowersyjne, ale zawsze zapadające w pamięć.

fot. IG @archivedrunway

Współczesne pokazy mody w porównaniu do tych pierwszych 

Dzisiejsze pokazy mody różnią się diametralnie od swoich pierwowzorów. Z kameralnych spotkań dla wybranych stały się globalnymi widowiskami, które dzięki internetowi oglądają miliony ludzi w czasie rzeczywistym.

Dostęp do pokazów ma coraz więcej osób. Co ciekawe, dawno przestali w nich uczestniczyć arystokraci, za to przyciągają celebrytów, ludzi biznesu, ale też influencerów. 

To, co jest znamienne, to że domy mody inwestują w technologie. Współczesne pokazy mody wykorzystują się hologramy, mapping 3D czy immersyjne instalacje artystyczne. Jednocześnie obserwujemy powrót do kameralności. Niektórzy projektanci świadomie rezygnują z wielkich produkcji, stawiając na intymny kontakt z publicznością. 

Historia pokazów mody zatoczyła więc koło, ale wciąż pozostaje żywym organizmem, który zmienia się wraz ze społeczeństwem. Niezmiennie jednak towarzyszy potrzeba tworzenia emocji. Niezależnie od tego, czy pokaz odbywa się w Paryżu, Nowym Jorku czy Mediolanie, moda w dalszym ciągu pozostaje sztuką opowiadania historii za pomocą tkanin i krojów.

fot. Launchmetrics, Chanel

Pytania i odpowiedzi

Jaki był pierwszy pokaz mody?

Za pierwszy pokaz mody uważa się prezentacje Charlesa Fredericka Wortha w XIX wieku w Paryżu. Projektant ubierał modelki w swoje kreacje i prezentował je klientkom w kameralnym atelier.

Jaki jest największy pokaz mody na świecie?

Za największe wydarzenie modowe uważa się paryski Tydzień Mody haute couture oraz nowojorski Fashion Week. Gromadzą one setki projektantów, dziesiątki tysięcy gości i ogromną liczbę transmisji online.

Kto zapoczątkował pokaz mody?

Twórcą pierwszych pokazów mody był Charles Frederick Worth, działający w XIX wieku w Paryżu. To on jako pierwszy użył żywych modelek zamiast manekinów.

Jakie są cztery najważniejsze pokazy mody?

Cztery najważniejsze tygodnie mody to Paryż, Mediolan, Londyn i Nowy Jork. To właśnie one tworzą tzw. „Wielką Czwórkę” mody.

Gdzie odbywają się największe pokazy mody?

Największe i najbardziej prestiżowe pokazy odbywają się w Paryżu, Nowym Jorku, Mediolanie i Londynie. Każde z tych miast wnosi własny charakter – od haute couture po awangardę i komercję.

Kiedy jest tydzień mody?

Tygodnie mody odbywają się cyklicznie dwa razy w roku – wiosną i jesienią. Prezentowane są wtedy kolekcje prêt-à-porter oraz haute couture na kolejny sezon.

Czytaj także: Haute couture – czym jest wysokie krawiectwo i jak działa światowa elita mody?

Zdjęcie główne: IG @50es_lifestyle