Gdy po raz pierwszy usłyszałam o pomyśle stworzenia wirtualnego muzeum skradzionych dzieł kultury, potraktowałam tę zapowiedź z lekką rezerwą. A jednak, trzy lata później, pod koniec września 2025 roku, podczas kolejnej edycji MONDIACULT, UNESCO pokazało, że determinacja i współpraca mogą przynieść niezwykłe efekty.
Z artykułu dowiesz się:
- Genezie projektu UNESCO Virtual Museum — jak idea z 2022 roku przerodziła się w globalną platformę.
- Kulminacyjnym momencie inauguracji podczas MONDIACULT 2025, z udziałem Audrey Azoulay i Francisa Kéré.
- Wirtualnym doświadczeniu muzealnym – od rekonstrukcji 3D po immersyjne podróże w przeszłość z użyciem VR.
- Poruszających świadectwach społeczności, które utraciły swoje dziedzictwo i dziś odzyskują głos.
- Międzynarodowej współpracy UNESCO, INTERPOL-u i Arabii Saudyjskiej, dzięki której projekt nabrał realnego kształtu.
- Planach na przyszłość, które mogą zmienić sposób, w jaki uczymy się historii i patrzymy na kwestie restytucji dzieł sztuki.
Inauguracja projektu podczas MONDIACULT 2025
Na inauguracji UNESCO Virtual Museum nie mogło zabraknąć dyrektor generalnej UNESCO, Audrey Azoulay, oraz Francis Kéré – światowej sławy architekta i laureata Nagrody Pritzkera, który był głównym twórcą projektu. To właśnie jego wizja przestrzeni, która łączy sztukę, technologię i pamięć kulturową, nadała platformie wyjątkowy charakter. Goście konferencji mieli okazję zanurzyć się w wirtualnym świecie muzeum zarówno na własnych urządzeniach, jak i korzystając z przygotowanych na miejscu ekranów oraz okularów VR.
“Starsze miasto” to wystawa w Warszawie, która zmusza do refleksji
Cyfrowe odtwarzanie skradzionego dziedzictwa
Platforma nie jest zwykłym katalogiem zaginionych dzieł. UNESCO Virtual Museum cyfrowo odtwarza i prezentuje obiekty, które zostały nielegalnie wywiezione lub zrabowane z różnych zakątków świata – od afrykańskich masek rytualnych, przez antyczne rzeźby, po średniowieczne manuskrypty. Każdy eksponat jest starannie opracowany: można obejrzeć go w wysokiej rozdzielczości 3D, poznać jego historię, kontekst kulturowy i okoliczności kradzieży.
Za każdym skradzionym dziełem lub fragmentem kryje się kawałek historii, tożsamości i ludzkości, który został wyrwany swoim opiekunom, uniemożliwiając dostęp do badań, a teraz grozi zapomnieniem. Naszym celem jest przywrócenie tych dzieł do centrum uwagi oraz przywrócenie społeczeństwom prawa dostępu do ich dziedzictwa, doświadczania go i rozpoznawania się w nim – powiedziała Audrey Azoulay, dyrektor generalna UNESCO.
Głos społeczności, które utraciły swoje skarby
Szczególnie poruszające są sekcje poświęcone świadectwom społeczności, które utraciły swoje dziedzictwo. Głosy potomków kustoszy świątyń, lokalnych historyków czy rzemieślników brzmią w słuchawkach odwiedzających i przypominają, że za każdym z tych obiektów stoi żywa pamięć i emocje. UNESCO w ten sposób nadaje kradzionym dziełom głos, który przez lata był zagłuszany przez rynek antykwaryczny i nielegalny handel.
Międzynarodowa współpraca i finansowanie projektu
Projekt jest odpowiedzią na wieloletnie apele państw członkowskich ONZ, domagających się skuteczniejszych działań w zakresie walki z przemytem dziedzictwa kulturowego. Realizacja muzeum była możliwa dzięki ścisłej współpracy z Międzynarodową Organizacją Policji Kryminalnej (INTERPOL), która udostępniła swoje bazy danych i wsparcie merytoryczne. Finansowego wsparcia udzieliła Arabia Saudyjska, co pozwoliło stworzyć platformę o imponującej skali i jakości technologicznej.
Przyszłość platformy
UNESCO zapowiada, że w najbliższych miesiącach baza muzeum będzie systematycznie poszerzana o kolejne obiekty, a platforma ma stać się także narzędziem edukacyjnym dla szkół i uczelni. Dla mnie osobiście to dowód, że technologia – jeśli jest mądrze wykorzystana – może stać się sprzymierzeńcem pamięci i sprawiedliwości. Wirtualne muzeum nie zastąpi oryginałów ani nie rozwiąże wszystkich problemów związanych z restytucją dóbr kultury, ale może przyczynić się do większej świadomości i presji społecznej, by skradzione dzieła wracały do swoich prawowitych miejsc.
Otwarto Muzeum Stanisława Szukalskiego: poznaj polskiego dziadka Leonardo DiCaprio
Wyświetl ten post na Instagramie
Wyświetl ten post na Instagramie
